Zbycie praw z umowy deweloperskiej - koszty podatkowe. Przychód uzyskany z odpłatnego zbycia praw i obowiązków wynikających z umowy deweloperskiej (cesji), po pomniejszeniu, zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych o koszty poniesione w celu uzyskania tego przychodu, podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych wynikających z art. 27 ust. 1 tej ustawy (tj. wg skali podatkowej). Zdaniem organów podatkowych osoby uzyskujące przychody z tego tytułu mogą zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu kwoty dokonanych wpłat wynikających z umowy deweloperskiej oraz koszty notarialne podpisania umowy deweloperskiej i koszty agenta nieruchomości. Do kosztów podatkowych nie mogą być jednak zaliczone koszty poniesione na spłatę kredytu zaciągniętego na sfinansowanie części ww. wpłat oraz odsetek od tego kredytu. Umowa deweloperska - definicja Prawna definicja umowy deweloperskiej znajduje się w art. 3 pkt 5 ustawy z 16 września 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (tzw. ustawa deweloperska). Zgodnie z tym przepisem umową deweloperską jest umowa, na podstawie której: - deweloper zobowiązuje się do ustanowienia lub przeniesienia na nabywcę po zakończeniu przedsięwzięcia deweloperskiego prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego albo własności nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym lub użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego na niej posadowionego stanowiącego odrębną nieruchomość, a - nabywca zobowiązuje się do spełnienia świadczenia pieniężnego na rzecz dewelopera na poczet ceny nabycia tego prawa. W myśl art. 3 pkt 6 ustawy deweloperskiej przedsięwzięciem deweloperskim jest proces, w wyniku realizacji którego na rzecz nabywcy ustanowione lub przeniesione zostaje prawo, o którym mowa w art. 1 tej ustawy (czyli prawo odrębnej własności lokalu mieszkalnego albo własności nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym lub użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego na niej posadowionego stanowiącego odrębną nieruchomość), obejmujący budowę w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane oraz czynności faktyczne i prawne niezbędne do rozpoczęcia budowy oraz oddania obiektu budowlanego do użytkowania, a w szczególności nabycie praw do nieruchomości, na której realizowana ma być budowa, przygotowanie projektu budowlanego lub nabycie praw do projektu budowlanego, nabycie materiałów budowlanych i uzyskanie wymaganych zezwoleń administracyjnych określonych odrębnymi przepisami. Częścią przedsięwzięcia deweloperskiego może być zadanie inwestycyjne dotyczące jednego lub większej liczby budynków, jeżeli budynki te, zgodnie z harmonogramem przedsięwzięcia deweloperskiego, mają zostać oddane do użytku w tym samym czasie i tworzą całość architektoniczno-budowlaną. Warto podkreślić, że zgodnie z art. 26 ustawy deweloperskiej, umowę deweloperską należy zawrzeć w formie aktu notarialnego. Cesja, czyli przeniesienie praw Cesją nazywamy potocznie przelew wierzytelności, który jest uregulowany w art. 509-518 kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 509 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. A razem z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Przelew wierzytelności może być częścią umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności. Na podstawie cesji (przelewu) można przenieść (oczywiście najczęściej odpłatnie) np. prawa i obowiązki wynikające z umowy deweloperskiej. Warto tu pamiętać, że umowa deweloperska określa nie tylko prawa (wierzytelności) ale i obowiązki (długi) obu stron. A zmiana dłużnika wymaga zgody wierzyciela (zgodnie z art. 519 kc). Dlatego cesja praw nabywcy (cedenta) z umowy deweloperskiej na inną osobę (cesjonariusza) wymaga zgody dewelopera. Klienci deweloperów chcą dokonać cesji swoich praw i obowiązków z umowy deweloperskiej z różnych powodów - zmiany planów życiowych, kłopotów finansowych, czy po prostu z uwagi na znalezienie korzystniejszej oferty innego dewelopera. Warto też wiedzieć, że cesja (praw i obowiązków z) umowy deweloperskiej wymaga co do zasady jedynie formy pisemnej ale eksperci sugerują, że korzystniej (zwłaszcza dla cesjonariusza) jest zrobić to w formie aktu notarialnego, tak jak to przepisy ustawy deweloperskiej wymagają od samej umowy deweloperskiej. Opodatkowanie przychodu z cesji umowy deweloperskiej podatkiem dochodowym Osoba, które zbywają swoje prawa z umowy deweloperskiej i osiągają z tego tytułu przychód (dochód), mają wątpliwości odnośnie zasad opodatkowania tego dochodu. Organy podatkowe podkreślają, że umowa deweloperska nie wywołuje skutków rozporządzających, polegających na przeniesieniu własności nieruchomości na nabywcę. W umowie deweloperskiej nabywca zobowiązuje się do dokonywania wpłat na poczet ceny, mimo że prawo własności nieruchomości przejdzie na nabywcę dopiero z chwilą podpisania umowy w formie aktu notarialnego przenoszącej własność. Wpłaty jakie na poczet ceny przyszłego lokalu wpłaca deweloperowi nabywca są przechowywane albo na otwartym mieszkaniowym rachunku powierniczym, albo na zamkniętym mieszkaniowym rachunku powierniczym. Wypłata zdeponowanych środków następuje albo zgodnie z harmonogramem przedsięwzięcia deweloperskiego przy otwartym mieszkaniowym rachunku powierniczym (art. 3 pkt 7 ustawy deweloperskiej), albo jednorazowo, po przeniesieniu na nabywcę prawa własności lokalu, przy zamkniętym mieszkaniowym rachunku powierniczym (art. 3 pkt 8 ustawy deweloperskiej). Z tego powodu przychód uzyskany z cesji praw i obowiązków wynikających z umowy deweloperskiej nie może być opodatkowany jak przychód z tytułu sprzedaży lokalu mieszkalnego. Przychód z odpłatnego zbycia praw majątkowych Zdaniem organów podatkowych przychód uzyskany z cesji praw i obowiązków wynikających z umowy deweloperskiej powinien być opodatkowany wg skali podatkowej PIT, jako przychody określone w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT. Jak wskazał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w indywidualnej interpretacji podatkowej z 4 sierpnia 2021 r. (sygn. kwotę uzyskaną ze sprzedaży – odpłatnej cesji ogółu praw i obowiązków wynikających z umowy deweloperskiej należy zakwalifikować do źródła przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jakimi są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c). Stanowi ona dla Wnioskodawczyni przychód z praw majątkowych w rozumieniu w art. 18 ww. ustawy, który należy wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym za 2020 r. i opodatkować dochód z tego tytułu na zasadach ogólnych, według skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z powyższym należy zauważyć, że Wnioskodawczyni przychód z ww. cesji nieprawidłowo wykazała w rocznym zeznaniu podatkowym jako inne źródła. Koszty uzyskania przychodu Osoby uzyskujące przychód z cesji praw i obowiązków wynikających z umowy deweloperskiej mają też prawo do uwzględnienia kosztów uzyskania przychodów,. Opodatkowany PIT jest bowiem dochód (tj. przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu). Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. Zdaniem fiskusa aby dany wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodu musi spełniać następujące kryteria: - musi zostać poniesiony przez podatnika, - zostać odpowiednio udokumentowany, - celem jego poniesienia jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów (związek przychodu z kosztem) i - nie został on wymieniony w art. 23 cytowanej ustawy. Wpłaty z tyt. umowy deweloperskiej mogą być kosztem podatkowym - spłata kredytu już nie Zdaniem organów podatkowych do kosztów uzyskania przychodów z ww. cesji podatnicy mogą zaliczyć wpłaty na poczet ceny przyszłego lokalu, do uiszczenia których zobowiązywała umowa deweloperska. Ale w przypadku, gdy wpłaty te były finansowane z kredytu, to osoby, które dokonały cesji umowy deweloperskiej nie mogą zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów spłacanych rat kredytu. Bowiem w ten sposób dwukrotnie odliczałaby od przychodu ten sam wydatek – raz jako poniesiony na wpłaty wynikające z umowy deweloperskiej, za drugim zaś razem jako wydatek na spłatę kredytu, który finansował te wpłaty. A przepisy podatkowe zabraniają uwzględniania jednego wydatku więcej niż jeden raz w kosztach uzyskania przychodu. Również wg organów podatkowych, do kosztów uzyskania przychodu z tytułu cesji praw i obowiązków wynikających z umowy deweloperskiej, nie można zaliczyć odsetek od ww. kredytu. Dyrektor KIS w ww. interpretacji argumentował to w następujący sposób: Do kosztów uzyskania przychodu z tytułu ww. cesji Wnioskodawczyni nie może zaliczyć również uiszczonych odsetek od ww. kredytu. Są to bowiem wydatki związane jedynie z pozyskaniem środków pieniężnych na dokonanie wpłat wynikających z umowy deweloperskiej dotyczącej nabycia lokalu mieszkalnego od dewelopera. (...) Poniesienie ich z obiektywnego punktu widzenia nie jest niezbędne dla uzyskania prawa majątkowego w postaci praw i obowiązków wynikających z zawartej przez Wnioskodawczynię umowy deweloperskiej dotyczącej nabycia lokalu mieszkalnego. Konieczne jest bez wątpienia dokonanie wpłat wynikających z umowy deweloperskiej, niezależnie od tego, czy wpłaty te są sfinansowane kredytem bankowym, czy też środki pochodzą z oszczędności dokonującego tych wpłat. Zatem, subiektywne jest, przyjęte przez Wnioskodawczynię założenie, że nie uzyskałaby przychodu ze „sprzedaży mieszkania” gdyby nie poniosła miesięcznych rat poniesionych przez Nią na spłatę kredytu wraz z odsetkami. W tej samej interpretacji organ podatkowy uznał, że mogą być kosztami podatkowymi w tym przypadku także: - koszty notarialne podpisania umowy deweloperskiej, - wynagrodzenie zapłacone agentowi nieruchomości za znalezienie nabywcy praw i obowiązków z umowy deweloperskiej (cesjonariusza). Paweł Huczko
Umowa deweloperska – forma umowy. Od dnia 29 kwietnia roku 2012 każda umowa deweloperska jest zawierana w formie aktu notarialnego. To oznacza, że nad zgodnością treści każdej umowy deweloperskiej z Ustawą, czuwa notariusz będący osobą zaufania publicznego i nie reprezentujący interesów żadnej ze strony umowy deweloperskiej.
Umowa zawarta z deweloperem nie przenosi własności nieruchomości i nie zastępuje umowy sprzedaży, która ma być zawarta w przyszłości. W związku z tym może dochodzić do cesji umowy deweloperskiej na inną osobę. W sytuacji gdy cesja umowy deweloperskiej przybiera postać odpłatną, pojawia się pytanie o rozliczenie podatku PIT z tego tytułu. Właśnie ta tematyka będzie przedmiotem niniejszej analizy. Cesja umowy deweloperskiej w świetle prawa cywilnego Zanim jednak przejdziemy do omówienia skutków podatkowych, należy zastanowić się nad modelem funkcjonowania cesji w kontekście prawa cywilnego. Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Przeniesienie takie w prawie cywilnym jest określane jako przelew wierzytelności (cesja). Natomiast w myśl art. 510 § 1 kc umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. W wyniku cesji wierzytelność wygasa u dotychczasowego wierzyciela (cedenta) stosunek zobowiązaniowy z dłużnikiem, powstają natomiast nowe stosunki zobowiązaniowe w rozumieniu cywilnoprawnym pomiędzy nabywcą wierzytelności (cesjonariuszem) a dłużnikiem oraz pomiędzy zbywcą a nabywcą wierzytelności, jeżeli przeniesienie wierzytelności jest odpłatne. Przybliżmy kilka przepisów dotyczących umowy deweloperskiej. W art. 3 pkt 5 ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego umowa deweloperska została zdefiniowana jako umowa, na podstawie której deweloper zobowiązuje się do ustanowienia lub przeniesienia na nabywcę po zakończeniu przedsięwzięcia deweloperskiego prawa, a nabywca zobowiązuje się do spełnienia świadczenia pieniężnego na rzecz dewelopera na poczet ceny nabycia tego prawa. Świadczenia pieniężne, jakie na poczet ceny przyszłego lokalu wpłaca deweloperowi nabywca, są przechowywane albo na otwartym mieszkaniowym rachunku powierniczym, albo na zamkniętym mieszkaniowym rachunku powierniczym. W świetle powyższego zaznaczyć należy, że umowa deweloperska jest umową zobowiązującą strony do zawarcia umowy przyrzeczonej, przewłaszczającej nieruchomość na rzecz nabywcy. Deweloper zobowiązuje się w niej w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej do wybudowania budynku oraz wykonania wszystkich czynności niezbędnych w procesie budowlanym, a po wybudowaniu tego budynku – do przeniesienia własności nieruchomości na nabywcę. Umowa deweloperska jest zatem umową zobowiązującą, ale nie rozporządzającą polegającą na przeniesieniu własności nieruchomości na nabywcę. Nabywca zobowiązuje się w niej do dokonywania wpłat na poczet ceny, mimo że prawo własności nieruchomości przejdzie na nabywcę dopiero z chwilą podpisania umowy w formie aktu notarialnego przenoszącej własność. Powyższe założenie wywołuje również istotne skutki, jeżeli chodzi o cesję umowy deweloperskiej, ponieważ w takim przypadku przeniesiona zostaje wierzytelność o wybudowanie i przeniesienie prawa własności do nieruchomości w przyszłości. Co warte zatem podkreślenia, cesja umowy deweloperskiej nie przenosi prawa własności do umowy deweloperskiej przenosi prawo wynikające z tejże umowy, a nie tytuł własności do nieruchomości. Zidentyfikowanie właściwego źródła przychodu w przypadku cesji umowy deweloperskiej Ustawa PIT wyróżnia wiele źródeł przychodów, w związku z czym dla ustalenia właściwego sposobu opodatkowania danego przychodu w pierwszej kolejności należy ustalić odpowiednie źródło. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy PIT źródłem przychodów jest odpłatne zbycie: nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości; spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej; prawa wieczystego użytkowania gruntów – jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a–c – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie. Natomiast w myśl art. 10 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy źródłami przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a–c. W odniesieniu do ww. źródła należy wskazać, że stosownie do art. 18 ww. ustawy za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw. W związku z tym, że zawarty w ww. art. 18 katalog praw majątkowych jest jedynie przykładowy, na co wskazuje użyte przez ustawodawcę sformułowanie „w szczególności”, przyjąć należy, że do katalogu praw majątkowych objętych zakresem regulacji omawianego przepisu można zaliczyć także inne prawa niewymienione wprost w tym przepisie. Do przychodów z praw majątkowych zaliczyć tym samym należy również wierzytelności czy też przychód uzyskany z ich zbycia. Jak już wskazaliśmy uprzednio, w przypadku cesji umowy deweloperskiej nie dochodzi do przeniesienia prawa własności. To oznacza, że w przypadku odpłatnej cesji umowy deweloperskiej dochodzi do osiągnięcia przychodu z odpłatnego zbycia prawa majątkowego, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy PIT. W konsekwencji przychód osiągnięty z tytułu dokonania cesji praw i obowiązków wynikających z umowy deweloperskiej nie jest więc tożsamy z przychodem osiągniętym z tytułu sprzedaży lokalu mieszkalnego, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy PIT, gdyż przedmiotem umowy deweloperskiej nie jest przeniesienie własności nieruchomości lub jej udziału, a zobowiązanie dewelopera do wybudowania budynku, wyodrębnienia lokalu mieszkalnego i przeniesienia na nabywcę prawa własności tego lokalu oraz praw niezbędnych do korzystania z tego lokalu. To powoduje, że obowiązuje w tym przypadku zasada, zgodnie z którą podatnik dokonujący odpłatnej cesji umowy deweloperskiej uzyskuje przychód z praw majątkowych, który należy wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-36 i opodatkować dochód z tego tytułu na zasadach ogólnych, według skali podatkowej. Na marginesie dodajmy, że uzyskany w ten sposób przychód podlega zmniejszeniu o poniesione koszty uzyskania przychodów. Dyrektor KIS w interpretacji z 4 sierpnia 2021 roku (nr wskazał, że w takim przypadku kosztami uzyskania przychodów są poniesione koszty notarialne podpisania umowy deweloperskiej i koszt agenta nieruchomości dotyczący znalezienia nabywcy przez agenta zajmującego się obrotem gruncie podatku PIT przychód z tytułu odpłatnej cesji umowy deweloperskiej stanowi przychód z praw majątkowych. Opodatkowaniu w zeznaniu rocznym podlega dochód będący różnicą pomiędzy przychodem z tego tytułu a poniesionymi kosztami umowy deweloperskiej w rozumieniu ustawy PIT generuje przychód z praw majątkowych podlegający opodatkowaniu na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej. Podmioty dokonujące cesji powinny przede wszystkim pamiętać, że nie stanowi ona przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości, ponieważ nie mamy do czynienia z umową rozporządzającą lecz umową zobowiązującą.
tEc3.